L'Assamblea parlamentara dal Cussegl da l'Europa (APCE) ha salvà sia emprima scuntrada ils 10 d'avust 1949. Cun quai è ella l'assamblea internaziunala la pli veglia da parlamentarias e parlamentaris elegids democraticamain sin basa d'in contract internaziunal. L'assamblea è oz il forum politic il pli grond da l'Europa ed è adina puspè sa mussà sco forza motorica dal Cussegl da l'Europa.

Cumposiziun e nominaziun da las commembras e dals commembers

Cuntrari a las commembras ed als commembers dal Parlament europeic na vegnan las commembras ed ils commembers da la APCE betg elegids en in'elecziun dal pievel directa, mabain mintgamai delegads dal parlament naziunal respectiv. I sa tracta damai d'in «mandat indirect». En quest connex vegnan las 12 plazzas che la Svizra ha da bun (sis commembras e commembers e sis suppleantas e suppleants) attribuidas il cumenzament da mintga legislatura a las fracziuns da l'Assamblea federala en la relaziun da lur dumber da sezs en il Cussegl naziunal ed en il Cussegl dals chantuns. Il stretg attaschament da la APCE als parlaments naziunals facilitescha d'accumpagnar las activitads dal Cussegl da l'Europa sin plaun naziunal en il barat tranter las differentas pussanzas statalas.

Moda da lavurar e cumpetenzas

L'Assamblea parlamentara fixescha ses agen urden dal di. Ella debattescha davart eveniments europeics ed internaziunals e s'occupa da temas e da problems actuals che pretendan in agir en tut l'Europa. Ils temas centrals èn en quest connex ils dretgs umans, la democrazia e dumondas dal stadi da dretg. Migraziun, protecziun da las minoritads, egualitad da las schlattainas, ambient, scienza ed educaziun, economia, cultura e politica da medias stattan er regularmain en il focus da discussiuns e da rapports.

L'Assamblea sa raduna per regla quatter giadas per onn per ina sessiun plenara d'ina emna a Strasbourg. Tant durant questas emnas da sessiun sco er tranter las sessiuns han lieu sesidas da las nov cumissiuns permanentas che elavuran mintgamai en lur sectur da cumpetenza rapports e sbozs per resoluziuns e per recumandaziuns per mauns dal plenum.

Ina part da las incumbensas da l'Assamblea che daventa adina pli impurtanta è il monitoring. En quest connex sa tracti da controllar che las obligaziuns fixadas dals stadis commembers cun entrar en il Cussegl da l'Europa vegnian ademplidas. Tar tut ils stadis commembers vegn fatga periodicamain ina tala controlla. Ma l'Assamblea enconuscha er ina procedura da monitoring pli intensiva per stadis commembers, per ils quals i dat indizis ch'i existian deficits en l'observaziun da las obligaziuns. Concernent quests stadis preschenta la cumissiun da monitoring almain mintga dus onns in rapport. Dal sectur dal monitoring en il senn pli vast fan er part las missiuns d'observaziun da las elecziuns, a las qualas la APCE sa participescha en collavuraziun cun la OSCE.

D'ina impurtanza speziala è la cumpetenza da la APCE per l'elecziun da las represchentantas e dals represchentants ils pli impurtants dal Cussegl da l'Europa. Ella elegia tranter auter la secretaria generala u il secretari general dal Cussegl da l'Europa, ma er las derschadras ed ils derschaders dal Tribunal europeic dals dretgs umans.

Las linguas uffizialas dal Cussegl da l'Europa èn englais e franzos. A las scuntradas da l'Assamblea èn però er admess tudestg, talian e russ sco linguas da lavur.

La delegaziun svizra a la APCE

Dapi l'onn 1961 ha l'Assamblea federala tramess ina delegaziun d'observadras e d'observaders a las sesidas da la APCE a Strasbourg. Cun la participaziun uffiziala ils 6 da matg 1963 fa la Svizra part dal Comité dals ministers e da l'Assamblea parlamentara, e quai cun tut ils dretgs e cun tut las obligaziuns ch'èn colliads cun quai.

Adina puspè èn sa profilads commembras e commembers da la delegaziun svizra cun contribuziuns extraordinarias. Uschia ha il cusseglier dals chantuns genevrin Olivier Reverdin presidià l'assamblea dals onns 1969 fin 1972 e Liliane Maury Pasquier, er ella cussegliera dals chantuns genevrina, dals onns 2018 fin 2020.

I giess memia lunsch da numnar qua tut las commembras e tut ils commembers da la delegaziun svizra ch'èn sa fatgs valair sco auturas ed auturs da rapports impurtants u tras lur presidi en cumissiuns ed en fracziuns da l'assamblea. Ma almain in num na dastga betg vegnir tralaschà da vegnir numnà: Al cusseglier dals chantuns tessinais Dick Marty, commember da l'assamblea dals onns 1998 fin 2012, èsi reussì – cun rapports ch'el ha inizià e redigì – da svegliar l'interess public e da cuntanscher effects consecutivs ch'èn ids lunsch sur la sfera dal Cussegl da l'Europa ora. En spezial pon vegnir numnads ses rapports (I e II) davart ils transports da praschuniers e davart praschuns secretas dal CIA en l'Europa, il rapport davart il commerzi illegal cun organs umans en il Cosovo u il rapport davart glistas nairas dal Cussegl da segirezza da las Naziuns Unidas e da la UE.